28 września 2021

Odcinek 3: „Artykuł 35. Kształcenie specjalne”. Komentarz do ustawy o finansowaniu zadań oświatowych

Odcinek 3: „Artykuł 35. Kształcenie specjalne”

Prawo oświatowe w pigułce – komentarz do ustawy o finansowaniu zadań oświatowych. Ustępy 4 i 5 artykułu 35 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych traktują o wydatkach ponoszonych na realizację zadań związanych z organizacją kształcenia specjalnego. Jak należy rozliczać dotację w przypadku kształcenia specjalnego i wczesnego wspomagania rozwoju?

– NASZE SZKOLENIA –
– – – – – – – – – – – – – – –
Kontrola kuratorium i nadzór nad niesamorządowymi jednostkami oświatowymi
Termin: 8 maja 2024 godz. 16.00
Zakres: Kontrola z kuratorium, nadzór pedagogiczny, uprawnienia, obowiązki
Zapisy: Kontrola kuratorium i nadzór >>>
– – – – – – – – – – – – – – –
Aktualizacja dotacji oświatowych i roszczenia ws. błędnie naliczonej kwoty dotacji
Termin: 22 maja 2024 godz. 16.00
Zakres: Aktualizacja dotacji, podstawy prawne, poprawność stawki dotacji
Zapisy: Aktualizacja i roszczenia >>>
– – – – – – – – – – – – – – –
Standardy ochrony małoletnich w jednostkach oświatowych 2024. Wzór dokumentu
[Dostęp do nagrania szkolenia]
Zapisy: Standardy ochrony małoletnich >>>
– – – – – – – – – – – – – – –

Przepisy obowiązują od 1 stycznia 2019

Przepisy, które dotyczą rozliczania finansowania kształcenia specjalnego oraz zajęć rewalidacyjno-wychowawczych w niesamorządowych jednostkach oświatowych zostały wprowadzone 1 stycznia 2019 r. Wcześniej nie było takiego obowiązku, a ewentualne żądanie od Państwa osobnego rozliczania dotacji przed rokiem 2019 nie miało uzasadnionej podstawy prawnej. Oznacza to, że we wcześniejszych latach dotacja była rozliczana jako jedność.

Osobne rozliczanie dotacji od 2019 roku

Zatem dopiero od 2019 roku na organach prowadzących, do których szkół czy przedszkoli uczęszczają uczniowie z orzeczeniami, ciąży konieczność osobnego rozliczania dotacji udzielanej na dzieci bez orzeczeń i na dzieci z orzeczeniami. Powinniście więc Państwo otrzymywać dwa przelewy z wyodrębnioną kwotą na dzieci z orzeczeniami. Najczęściej w treści takiego przelewu jest zapis 80149 lub 80105 – to powinno oznaczać dotacje na kształcenie specjalne i 80104 na kształcenia zwykłe. Wynika to również z tego, że od 2015 roku jednostki samorządu terytorialnego odrębnie klasyfikują takie wydatki w swoich budżetach.

Zobacz też poprzednie odcinki komentarza mec. Beaty Patolety do ustawy:

Dotacja na WWR rozliczana jak na kształcenie ogólne?

art. 35 ust. 4.
Dotacja, o której mowa w art. 16-21, art. 25, art. 26, art. 28-31a i art. 32, przekazana na uczniów i wychowanków, posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych oraz na uczniów oddziałów integracyjnych w szkołach może być wykorzystana wyłącznie na pokrycie wydatków związanych z realizacją zadań związanych z organizacją kształcenia specjalnego, o którym mowa w art. 127 ust. 1 ustawy – Prawo oświatowe, oraz na organizację zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, o których mowa w art. 36 ust. 17 ustawy – Prawo oświatowe.

W mojej ocenie konieczność osobnego rozliczania dotacji na kształcenie specjalne nie dotyczy dzieci posiadających opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka. Nie dotyczy ona również uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie indywidualnego przygotowania przedszkolnego oraz indywidualnego nauczania. Dotacja na wczesne wspomaganie rozwoju powinna być rozliczana jak dotacja na kształcenie ogólne.

Realizacja zadań związanych z organizacją kształcenia specjalnego

W kolejnych punktach ustępu 5 ustawodawca wyjaśnia co należy rozumieć pod pojęciem wydatków związanych z realizacją zadań związanych z organizacją kształcenia specjalnego.

5. Przez wydatki, o których mowa w ust. 4, należy rozumieć w przypadku:
1) przedszkoli specjalnych, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych specjalnych, szkół specjalnych oraz placówek, o których mowa w art. 2 pkt 7 ustawy – Prawo oświatowe – wydatki, o których mowa w ust. 1;

W ustępie 1, który omawialiśmy w trakcie poprzednich spotkań poświęconych artykułowi 35, wskazane jest w dużym skrócie, że:

dotacje można przeznaczyć na dofinansowanie realizacji zadań placówek wychowania przedszkolnego, szkół lub placówek w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym kształcenia specjalnego i profilaktyki społecznej.

Oznacza to, że w przypadku osób prowadzących:

przedszkola specjalne,
młodzieżowe ośrodki wychowawcze,
młodzieżowe ośrodki socjoterapii,
specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze
oraz specjalne ośrodki wychowawcze dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania, a także ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze umożliwiające dzieciom i młodzieży, o których mowa w art. 36 ust. 17, a także dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnościami sprzężonymi, z których jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna, realizację odpowiednio obowiązku, o którym mowa w art. 31 ust. 4, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki;

Dotację rozliczacie Państwo tak jak dotychczas, a zatem bez podziału. Jest to uzasadnione faktem, że w takich jednostkach oświatowych wszystkie dzieci, uczniowie czy wychowankowie posiadają orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. Nie ma zatem potrzeby osobnego rozliczania dotacji z przeznaczeniem na dzieci z orzeczeniami i bez orzeczeń.

Rozliczanie dotacji na kształcenie specjalne w innych jednostkach oświatowych

Punkt 2 ustępu 5 wyjaśnia jak należy rozliczać dotację w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych i szkołach innych niż specjalne wskazując:

2) przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz szkół, niewymienionych w pkt 1, innych form wychowania przedszkolnego oraz poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym poradni specjalistycznych – wydatki na realizację zadań wynikających z zaleceń zawartych w orzeczeniach o potrzebie kształcenia specjalnego, orzeczeniach o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, indywidualnych programach zajęć, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, oraz indywidualnych programach edukacyjno-terapeutycznych, o których mowa w art. 127 ust. 3 ustawy – Prawo oświatowe, oraz zapewnienie warunków ich realizacji;

Zapewnienie warunków realizacji

Tu „zapewnienie warunków realizacji” jest kluczową frazą. Mogą to zatem być wszelkie wydatki związane z utrzymaniem dziecka w przedszkolu, w tym również:

czynsz najmu
opłaty za media
wynagrodzenia dla nauczycieli wychowawców
wynagrodzenia dla dyrektora jednostki
wynagrodzenia dla niepedagogicznej kadry przedszkola

Bez tych wydatków terapia nie mogłaby być realizowana. Pewnym problemem może być zastosowanie odpowiedniej proporcji przy podziale tych wydatków. Należy również pamiętać, że w ramach wydatków na czynsz najmu mogą się znajdować również takie, które będą finansowane dotacją na kształcenie specjalne np. koszt utrzymania sal, w których prowadzona jest terapia, czy materiały dydaktyczne, w tym również sprzęt do terapii taki jak tomatis czy biofeedback.

pkt 2 należy odczytywać w powiązaniu z pkt 3, który wskazuje:

3) przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych, niewymienionych w pkt 1, oraz innych form wychowania przedszkolnego – oprócz wydatków, o których mowa w pkt 2, także wydatki na realizację zadań innych niż określone w pkt 2, w wysokości niezbędnej dla realizacji zadań tych placówek wychowania przedszkolnego w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym profilaktyki społecznej, w odniesieniu do uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych;

Ustawodawca wskazuje, że zależy mu na tym, żeby dotacja udzielana na kształcenie specjalne, nie finansowała dzieci bez orzeczeń oraz odwrotnie. Wszystkie wydatki na elementy wspólne mogą być oczywiście finansowane dotacją specjalną, ale przy zachowaniu odpowiednich proporcji.

Stanowisko Regionalnej Izby Obrachunkowej w kwestii kształcenia specjalnego

Takie stanowisko wynika między innymi ze stanowiska Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z 20 grudnia 2019 roku. Izba szczegółowo wyjaśnia, że:

Przepis art. 35 ust. 5 pkt 3 stanowi, że przez wydatki, o których mowa w ust. 4 oprócz wydatków, o których mowa w pkt 2, należy rozumieć także wydatki na realizację zadań innych niż określone w pkt 2, w wysokości niezbędnej dla realizacji zadań tych placówek wychowania przedszkolnego w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym profilaktyki społecznej, w odniesieniu do uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych.

Uczniowie posiadający orzeczenia uczestniczą w funkcjonowaniu przedszkola

Wobec powyższego ogólne koszty funkcjonowania przedszkola, mogą zostać także pokryte ze wskazanej powyżej dotacji. Nie ulega bowiem wątpliwości, że uczniowie posiadający orzeczenia, uczestniczą w funkcjonowaniu, czyli także wydatkach przedszkola, do którego uczęszczają, co najmniej w takim stopniu, w jakiej proporcji są uczniowie z orzeczeniami do liczby wszystkich uczniów.

Organ prowadzący przedszkole niepubliczne powinien samodzielnie określić sposób wyodrębniania wydatków na podejmowane zadanie oświatowe związane z realizacją zadań wynikających z organizacji kształcenia specjalnego oraz na organizację zajęć rewalidacyjno- wychowawczych, w celu rozliczenia się z otrzymywanej dotacji (odpowiedź Ministerstwa Edukacji Narodowej z dnia 26.06.2019 r. na interpelację nr 31852).

Wydatki obliczane przez proporcję

Odniesienie wskazanych wydatków, w formule matematycznej można ująć jako określony współczynnik, proporcję. Jedną z metod może być metoda uwzględniająca proporcję liczby uczniów niepełnosprawnych do wszystkich uczniów w jednostce. Jednakże dobór metody oszacowania ww. wydatków powinien zostać dokonany indywidualnie dla danej szkoły/przedszkola z uwzględnieniem specyfiki organizacji kształcenia specjalnego w tej szkole/przedszkolu.

Innymi słowy, poniesione wydatki dzielicie Państwo proporcjonalnie. Wydatki poniesione bezpośrednio na terapię będą finansowane z dotacji specjalnej w całości. Natomiast wydatki wspólne dla całej jednostki oświatowej, w których uczestniczą również dzieci z orzeczeniami, powinny być obliczane proporcjonalnie.

Orzeczenie sądu w sprawie wydatków na wynajem samochodu

W temacie wydatkowania dotacji na kształcenie specjalne chciałabym zwrócić także Państwa uwagę na orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 23 lutego 2021 r. w sprawie [I SA/Gd 1018/20]. W tej sprawie Sąd odnosi się do możliwości sfinansowania dotacją na kształcenie specjalne wynajmu samochodu służącego do dowożenia dzieci na terapię.

Sąd nie zakwestionował tych wydatków. Zwrócił jednak uwagę na konieczność wykazania i udokumentowania przez osobę rozliczająca dotację, czy dzieci przewożone wynajętym pojazdem były niepełnosprawne oraz, czy wynajęty samochód przystosowany był do przewozu osób niepełnosprawnych. I na to proszę zwrócić uwagę!

Odcinki komentarza do ustawy o finansowaniu zadań oświatowych:

Zapraszamy także na fanpage Kancelarii Adwokackiej Adwokat Beata Patoleta i na nasz kanał na YouTube