Zatrudnienie w szkole lub przedszkolu osoby bez wymaganych kwalifikacji – jak to zrobić?

Czy w szkole lub przedszkolu można zatrudnić osobę bez wymaganych kwalifikacji? Osoba, która zajmuje się pracą dydaktyczną w szkole lub przedszkolu, powinna mieć określone prawem kwalifikacje, przede wszystkim przygotowanie pedagogiczne. Ustawa pozwala jednak na pewne odstępstwa w tej kwestii. Zasady zatrudniania w szkole lub przedszkolu osób bez wymaganych kwalifikacji — niebędących nauczycielami, reguluje treść art. 15 ustawy prawo oświatowe. Zobacz jak to zrobić krok po kroku – wyjaśnia mecenas Beata Patoleta, specjalistka ds. prawa oświatowego i prawnego wsparcia szkół i przedszkoli.

W tym artykule:
> Szkoła, przedszkole zatrudnienie osoby bez pełnych kwalifikacji
> Przedszkola — zajęcia rozwijające zainteresowania. Szkoła bez ograniczeń
> Zatrudnienie nauczyciela bez wymaganych kwalifikacji — wniosek
> Nauczyciele bez wymaganych kwalifikacji w jednostkach niesamorządowych
> Osoba niebędąca nauczycielem może być zatrudniona, w uzasadnionych przypadkach
> Lex Czarnek zmieni ograniczenia, co do zatrudniania osób bez kwalifikacji
> Osoba bez kwalifikacji, nie staje się nauczycielem. Dodatkowo musi też spełnić poniższe warunki
> Zatrudnienie na podstawie zobowiązania do uzyskania przygotowania pedagogicznego
> Brak przygotowania pedagogicznego po roku? Rozwiązanie umowy lub zobowiązanie w kolejnym roku
> Kształcenie zawodowe — za zgodą organu prowadzącego
> Niewystąpienie o zgodę kuratora przy zatrudnieniu osoby bez kwalifikacji — skutki
> Odpowiedź na zalecenia kuratorium w kwestii osób bez kwalifikacjik
> Nie opłaca się pozostawiać zaleceń kuratorium bez odpowiedzi

Szkoła, przedszkole zatrudnienie osoby bez pełnych kwalifikacji

Zezwolenie na zatrudnienie osoby do prowadzenia zajęć rozwijających zainteresowania

Wspomniany wyżej artykuł 15 ustawy prawo oświatowe pozwala w niektórych przypadkach na zatrudnianie w szkole lub przedszkolu osób niebędących nauczycielami. Pierwsze dwa ustępy tego artykułu regulują zasady zatrudniania takich osób w szkołach i przedszkolach.

Ustęp pierwszy wskazuje, że w uzasadnionych przypadkach w przedszkolu publicznym może być, za zgodą kuratora oświaty, zatrudniona osoba niebędąca nauczycielem do prowadzenia zajęć rozwijających zainteresowania, posiadająca przygotowanie uznane przez dyrektora przedszkola za odpowiednie do prowadzenia danych zajęć.

Podobną zasadę wskazuje ustęp drugi. W uzasadnionych przypadkach w szkole publicznej może być, za zgodą kuratora oświaty, a w przypadku szkoły artystycznej — ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, zatrudniona osoba niebędąca nauczycielem, posiadająca przygotowanie uznane przez dyrektora szkoły za odpowiednie do prowadzenia danych zajęć. Odnosi się on do szkół publicznych i niepublicznych o uprawnieniach publicznych. Tu również mowa jest o uzasadnionym przypadku, o zgodzie kuratora oraz o uznaniu przez dyrektora przygotowania za wystarczające.

Rozliczenie dotacji i koniec roku w przedszkolu, szkole. Czy można regulować dotacją należności za przyszły rok?

Przedszkola — zajęcia rozwijające zainteresowania. Szkoła bez ograniczeń

Zwróćcie Państwo uwagę, że w przypadku przedszkoli zatrudnienie osoby niebędącej nauczycielem jest możliwe, ale uwaga tylko do prowadzenia zajęć rozwijających zainteresowania. Natomiast w przypadku szkół takie ograniczenie nie obowiązuje, co zdaje się oznaczać, że taką osobę można zatrudnić do prowadzenia zajęć szkolnych w ogólności.

Zatrudnienie nauczyciela bez wymaganych kwalifikacji — wniosek

To, czy dany przypadek będzie uzasadnionym, weryfikuje oczywiście kurator oświaty. Wiem, że w tym zakresie nie jest Państwu łatwo. Z różnych przyczyn, najczęściej z powodu błędnego sformułowania wniosku, spotykacie się Państwo z odmową. Te wszystkie niuanse oraz wzór wniosku, szerzej omówimy w trakcie szkoleń 14 grudnia 2022 i 31 stycznia 2023.

Nauczyciele bez wymaganych kwalifikacji w jednostkach niesamorządowych

Przepisy powyższe odnoszą się, na pierwszy rzut oka, tylko do szkół i przedszkoli publicznych. Nie zapominajmy jednak o treść art. 13 ust. 6 pkt 2, prawa oświatowego do przedszkoli niepublicznych oraz a art. 14 ust. 3 pkt 6 do szkół niepublicznych, który również wskazuje, że przepisy tego artykułu stosuje się odpowiednio. Na podstawie ust. 7 zastosowanie znajdzie również do oddziałów przedszkolnych w niepublicznych szkołach podstawowych i niepublicznych innych formach wychowania przedszkolnego. Przepisy, do których się odnoszę, wyraźnie wskazują, że przepisy tego artykułu stosuje się odpowiednio i dlatego też dobrze skonstruowany wniosek nie powinien pozostać bez odpowiedzi.

Zamrożenie cen gazu dla szkół i przedszkoli w 2023 roku. Rządowy projekt zatwierdzony przez sejmową komisję

Osoba niebędąca nauczycielem może być zatrudniona w uzasadnionych przypadkach

Nie zauważamy czasem niestety, że art. 15 ust. 1 u.p.o. (w związku z art. 13 ust. 6 pkt 2 u.p.o.) stanowi, że w uzasadnionych przypadkach w przedszkolu może być, za zgodą kuratora oświaty, zatrudniona osoba niebędąca nauczycielem do prowadzenia zajęć rozwijających zainteresowania posiadająca przygotowanie uznane przez dyrektora przedszkola za odpowiednie do prowadzenia danych zajęć. Osoba taka nie może prowadzić zajęć określonych w podstawie programowej wychowania przedszkolnego tak w przedszkolu publicznym, jak i niepublicznym. Będzie to zatem norma kierowana do zgody na zatrudnienie specjalisty niż wychowawcy grup. Tak w przedszkolu publicznym, jak i niepublicznym. Wydaje się zatem mało prawdopodobnym uzyskanie na podstawie tejże normy zgody na zatrudnienie wychowawcy bez kwalifikacji.

Lex Czarnek zmieni ograniczenia co do zatrudniania osób bez kwalifikacji

[Ustawa Lex Czarnek nie została podpisana przez Prezydenta] Praktyka oczywiście bywa różna i zapewne za chwilę przepisy te zostaną ujednolicone. Poza różnymi zastrzeżeniami co do ustawy „lex Czarnek”, wprowadza ona zasadniczą zmianę w tym zakresie! W oczekującej na podpis prezydenta ustawie z 4 listopada 2022 roku przewiduje się wykreślenie wyrazów „do prowadzenia zajęć rozwijających zainteresowania”. Oznacza to, że zniknie wspominane wcześniej ograniczenie. Oczywiście stanie się tak w przypadku, gdy Prezydent Andrzej Duda ustawę tę podpisze. Oznacza to, że otworzy to, już obecnie dość powszechnie praktykowaną możliwość zatrudniania osób bez pełnych kwalifikacji, nie tylko do prowadzenia zajęć rozwijających zainteresowania, ale do wszystkich zajęć. Warunkiem będzie zgoda kuratora i uznanie kwalifikacji danej osoby za wystarczające przez dyrektora szkoły czy przedszkola.

Dlaczego dotacja oświatowa spada? O co spytać gminę – wzór wniosku

Osoba bez kwalifikacji nie staje się nauczycielem. Dodatkowo musi też spełnić poniższe warunki

Tak zatrudniona osoba nie staję się oczywiście nauczycielem. Zatrudnienie takiej osoby staje się możliwe, po uzyskaniu zgody kuratora oświaty i dyrektora, po spełnieniu wymogów, o których mowa w art. 10 ust. 5 pkt 3 i 4 karty nauczyciela. Tak jak każda inna osoba zatrudniana w publicznej czy niepublicznej jednostce oświatowej nie może podlegać postępowaniu karnemu o umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub dyscyplinarnemu. Nie może być karana za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe popełnione umyślnie. W tym celu, przed podjęciem zatrudnienia obowiązana jest przedstawić dyrektorowi szkoły aktualną informację z Krajowego Rejestru Karnego. Przed nawiązaniem z taką osobą stosunku pracy związanej z wychowaniem, edukacją lub z opieką nad małoletnimi, należy również uzyskać informację, czy dane takiej osoby nie są zamieszczone w Rejestrze z dostępem ograniczonym lub w Rejestrze osób, w stosunku do których Państwowa Komisja do spraw wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15 wydała postanowienie o wpisie w Rejestrze.

Dostęp do Rejestru znajduje się na stronie: https://rps.ms.gov.pl/pl-PL/Public#/

Zatrudnienie na podstawie zobowiązania do uzyskania przygotowania pedagogicznego

Tymczasem, ale również i później, pomocniczo możecie Państwo także skorzystać z dobrodziejstwa treści artykułu 10 ustęp 3 karty nauczyciela, o którym często zapominamy. W szczególnych przypadkach, uzasadnionych potrzebami szkoły, z osobą, o której mowa w ust. 2 – czyli taką, która nie ma przygotowania pedagogicznego, legitymującą się wymaganym poziomem wykształcenia, lecz nieposiadającą przygotowania pedagogicznego, może być nawiązany stosunek pracy, o ile osoba ta zobowiąże się do uzyskania przygotowania pedagogicznego w trakcie pierwszego roku pracy w szkole.

Brak przygotowania pedagogicznego po roku? Rozwiązanie umowy lub zobowiązanie w drugim roku

W przypadku gdy nauczyciel w trakcie pierwszego roku pracy w szkole nie uzyska przygotowania pedagogicznego, dyrektor szkoły rozwiązuje z nauczycielem umowę o pracę z końcem tego roku szkolnego bez wypowiedzenia. Dyrektor szkoły może nie rozwiązać umowy o pracę z nauczycielem, jeżeli nauczyciel nie uzyskał przygotowania pedagogicznego z przyczyn od niego niezależnych i zobowiąże się do uzyskania przygotowania pedagogicznego w trakcie drugiego roku pracy w szkole.

Kształcenie zawodowe – za zgodą organu prowadzącego

W nieco lepszej sytuacji są osoby poszukujące nauczyciela do kształcenia zawodowego. W przypadku osób mających prowadzić kształcenie zawodowe ustawodawca przewiduje wymaganie zgody organu prowadzącego w kwestii osób, które szkoły chcą zatrudnić do prowadzenia zajęć z zakresu kształcenia zawodowego. Zatrudnienie takiej osoby następuje zatem za zgodą organu prowadzącego. Oczywiście taka osoba musi posiadać przygotowanie zawodowe uznane przez dyrektora szkoły za odpowiednie do prowadzenia zajęć.

Niewystąpienie o zgodę kuratora przy zatrudnieniu osoby bez kwalifikacji – skutki

Co w przypadku niewystąpienia o zgodę do kuratora oświaty tam, gdzie jest ona wymagana? Zatrudnienie osoby jest oczywiście ważne – nawiązaliście stosunek pracy. Organ sprawujący nadzór pedagogiczny nad szkołą lub placówką może się jednak posłużyć środkami nadzoru, które mu przysługują z mocy art. 55 i 56, nie wykluczając niestety decyzji wydanej w trybie art. 56 ust. 1. Wizytatorzy z kuratorium oświaty, mogą wydawać dyrektorom szkół i placówek zalecenia wynikające z przeprowadzonych czynności wraz z terminem ich realizacji.

Wniosek o zamrożenie cen prądu dla szkół, przedszkoli, żłobków i małych przedsiębiorców. Wzór oświadczenia

Odpowiedź na zalecenia kuratorium w kwestii osób bez kwalifikacji

Pamiętajcie Państwo o treści ust. 5 i 6 i nie zostawiajcie tych zaleceń bez odpowiedzi. Dyrektor szkoły lub placówki, w terminie 7 dni od dnia otrzymania zaleceń, o których mowa w ust. 4, może zgłosić wobec nich zastrzeżenia do organu sprawującego nadzór pedagogiczny.

• Dyrektor szkoły lub placówki, w terminie 30 dni od dnia otrzymania zaleceń, o których mowa w ust. 4, a w przypadku wniesienia zastrzeżeń zgodnie z ust. 5 – w terminie 30 dni od dnia otrzymania pisemnego zawiadomienia o nieuwzględnieniu zastrzeżeń, jest obowiązany powiadomić:
• 1) organ sprawujący nadzór pedagogiczny o sposobie realizacji zaleceń;
  2) organ prowadzący szkołę lub placówkę o otrzymanych zaleceniach oraz o sposobie ich realizacji.
• W razie stwierdzenia istotnych uchybień w działalności szkoły lub placówki, organ sprawujący nadzór pedagogiczny niezależnie od środków, o których mowa w ust. 4, zawiadamia o stwierdzonych uchybieniach organ prowadzący szkołę lub placówkę.

Nie opłaca się pozostawiać zaleceń kuratorium bez odpowiedzi

Organ sprawujący nadzór pedagogiczny może wydawać organowi prowadzącemu szkołę lub placówkę zalecenia wynikające z czynności nadzoru. Zgodnie z treścią art. 56, w razie poważniejszych uchybień organ sprawujący nadzór pedagogiczny może polecić, w drodze decyzji, usunięcie uchybień w wyznaczonym terminie. W przypadku szkoły prowadzonej przez osobę prawną lub fizyczną, niewykonanie polecenia, o którym mowa w ust. 1 lub 2, może stanowić podstawę cofnięcia, w drodze decyzji, zezwolenia na założenie tej szkoły! Cofnięcie zezwolenia na założenie szkoły jest równoznaczne z postawieniem jej w stan likwidacji. Tym samym nie opłaca się pozostawiać zaleceń bez odpowiedzi!

Zapraszamy na nasz fanpage, kanał na YouTube i profil na instagramie